Ateny i street art

Od oszałamiających murali po ulice pokryte spersonalizowanymi tagami i graffiti – Ateny stały się współczesną mekką sztuki ulicznej w Europie. Street art zdobi nie tylko fasady budynków, ale i ławki, śmietniki, znaki drogowe, zewnętrzne rolety sklepów i barów, wnętrza kawiarni, a nawet skały otaczające Akropol. Miasto dosłownie w nim tonie. Wystarczy przejść się po ulicach dzielnic Psyri, Gazi, Metaxourgeio czy Eksarchia, żeby odnieść wrażenie, że oto jest się w kolorowej galerii na świeżym powietrzu.

Różnorodność stylów i tematyki potrafi zadziwić. Wśród masy bezsensownego graffiti najniższych lotów zobaczyć możemy wspaniałe prace będące dziełami wielu greckich i zagranicznych artystów oraz i absolwentów Akademii Sztuk Pięknych. Dzięki nim ateńska sztuka uliczna bardzo się rozwinęła przez ostatnie lata i nadała miastu nowy charakter. Twórcy coraz częściej poruszają problemy społeczne, które nie są obojętne mieszkańcom – od skutków kryzysu gospodarczego po feminizm i trudną sytuację syryjskich uchodźców przybywających do Grecji. Każda dzielnica ma taki oto własny styl, który wyraża się poprzez sztukę uliczną:

1). Psyri – kolebka ateńskiego street artu. Są tu piękne, kolorowe murale, które bardzo ożywiają okolicę. Dzielnica pozostaje politycznie zaangażowana, co wyraża się w tutejszej sztuce. Wiele prac przemówiło do lokalnej społeczności, dzięki czemu przetrwały one przez lata. Jedną z najsłynniejszych jest portret upamiętniający Loukanikosa – psa, który uczestniczył w wielu zamieszkach, zawsze stając po stronie protestujących. Szybko stał się symbolem greckiego oporu przeciwko podjętym przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy działaniom oszczędnościowym. Nic dziwnego, że ateńczycy go pokochali.

2). Eksarchia – atmosfera siedliska bohemy przyciąga zarówno uznanych na całym świecie artystów, jak i zbuntowane dzieciaki z farbami w sprayu. Tutejsze ulice w dużej mierze opisują barwną historię dzielnicy uchodzącej za azyl dla anarchistów – jest tu sporo graffiti wyrażających niechęć do policji i władz. Ciekawe miejsca, które warto zobaczyć, to wnętrze politechniki, ściana upamiętniająca Alexandrosa Grigoropoulosa (15-latka zastrzelonego przez policjanta w 2008 roku) oraz malutki park na skrzyżowaniu ulic Navarinou i Zoodochou Pigis.

3). Gazi – przemysłowa dzielnica z czasem została przekształcona w modne centrum kulturalne znane jako Technopolis. Ogromną rolę w tej transformacji odegrała sztuka uliczna. Wiele dużych, ciekawych murali stworzonych przez uznanych artystów znajduje się wzdłuż ulicy Pireos. Wpisały się one na stałe w krajobraz miasta. Więcej przykładów street artu możemy zobaczyć między innymi w okolicach stanowiska archeologicznego Keramejkos.

4). Metaxourgeio – niegdyś stanowiła zaniedbany obszar przemysłowy, a dziś powoli wyrasta na modną, artystyczną dzielnicę Aten. Podczas gdy przebudowa Psyri i Gazi wynikała z nowych przepisów zachęcających do zakładania klubów, barów i restauracji, przemiana Metaxourgeio jest zasługą wielu indywidualnych twórców, właścicieli barów i stowarzyszeń kulturalnych. To nowy hotspot dla artystów, którzy potrafią zaskoczyć pod wieloma względami. Tu między innymi znajduje się słynny mural przedstawiający sowę na opuszczonym budynku. Każdego roku mieszkańcy Metaxourgeio organizują Festiwal Kolorów, w którym artyści wszelkiego rodzaju mogą się wyrazić. Streetartowcy mają do dyspozycji ściany opuszczonych budynków, dzięki czemu dzielnica staje się prawdziwą galerią sztuki ulicznej.

5). Anafiotika – historyczna część Plaki także została zaanektowana przez twórców murali i graffiti. Pojawiają się one najczęściej w zaułkach oraz małych, ukrytych uliczkach. Niektóre prace są dyskretne, jak wszędobylskie wizerunki czarnych kotów, inne z kolei natychmiast rzucają się w oczy.

Warto rozważyć wycieczkę po Atenach z przewodnikiem, który orientuje się w tej tematyce, zna najnowsze prace oraz artystów, którzy za nimi stoją. Dzięki temu nie tylko możemy natrafić na fantastyczne dzieła sztuki w najbardziej nieprawdopodobnych miejscach, ale przed wszystkim dowiedzieć się więcej o ich genezie, poznać kontekst, w jakim powstawały.

Dodatkowa uwaga – w Atenach istnieje kilka biur organizujących wycieczki streetartowe, ale na ich tle zdecydowanie wyróżnia się Alternative Athens (www.alternativeathens.com).